Boşanmada Nafaka
Boşanma ve Nafaka: Doğru Bilinen Yanlışlar
Hukukumuzda nafaka, boşanma sürecinde ve sonrasında sıkça tartışılan ve zaman zaman hem erkek eş hem kadın eş bakımından mağduriyetlere sebep olan bir konudur. Medeni Kanun’un 175. ve 176. maddeleri başta olmak üzere, nafaka ile ilgili düzenlemeler, hem boşanma davası sırasında hem de sonrasında tarafların maddi durumlarını dengelemeyi amaçlar. Ancak toplumda nafaka hakkında yanlış bilinen bir takım hususlar da bulunmaktadır. Bu yazımızda, hukukumuzdaki nafaka türlerini, nafakaların hesaplanma esaslarını, süresini ve yanlış bilinen doğruları açıklayacağız.
1. Nafaka Türleri ve Hukuki Dayanakları
Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka, boşanma sürecinde ve sonrasında farklı şekillerde talep edilebilir:
- Tedbir Nafakası (Geçici Nafaka): Boşanma davası sürerken, hâkim tarafından geçici süreyle bağlanır (Madde 169). Amaç, boşanma sürecinde taraflardan birinin veya müşterek çocukların mağdur olmasını önlemektir.
- İştirak Nafakası: Boşanma sonrası müşterek çocukların bakım ve eğitim masrafları için ödenir (Madde 182). Velâyet kendisine bırakılmayan eş bu nafakayı öder.
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma sonrası, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan tarafa ödenir (Madde 175). Süresiz veya süreli olabilir.
2. Nafaka ile İlgili Yanlış Bilinen Doğrular
Toplumda nafaka hakkında birçok yanlış algı bulunur. Bunları doğruları ile birlikte şu şekilde açıklayabiliriz:
Yanlış 1: “Nafaka her zaman süresiz bağlanır.”
- Doğru: Yoksulluk nafakası süresiz bağlanabilir, ancak bu bir zorunluluk değildir. Hâkim, tarafların durumuna göre süresiz veya süreli nafakaya hükmedebilir (Madde 176). Örneğin, kısa süreli evliliklerde veya taraflardan birinin kısa sürede kendi geçimini sağlayabileceği durumlarda süreli nafaka bağlanabilir.
Yanlış 2: “Nafaka sadece kadınlara ödenir.”
- Doğru: Nafaka cinsiyete bağlı değildir. Medeni Kanun’da nafaka, “yoksulluğa düşecek taraf” için öngörülür. Erkek de yoksulluğa düşerse nafaka talep edebilir.
Yanlış 3: “Çocuk yoksa nafaka ödenmez.”
- Doğru: Çocuk olmasa bile, yoksulluk nafakası boşanma sonrası yoksulluğa düşen eşe bağlanabilir. İştirak nafakası çocuk için ödenirken, yoksulluk nafakası eşler arasındadır.
Yanlış 4: “Nafaka ödeyen tarafın geliri dikkate alınmaz.”
- Doğru: Hâkim, nafaka miktarını belirlerken hem nafaka talep edenin ihtiyacını hem de ödeyecek tarafın ekonomik gücünü göz önünde bulundurur (Madde 4). Ödeyemeyecek durumda olan kişiye orantısız nafaka yüklenmez.
- Örnek: Selin, boşandığı eşi Burak’tan 5.000 TL nafaka ister. Burak’ın aylık geliri 6.000 TL’dir. Hâkim, Burak’ın geçimini de düşünerek aylık 2.000 TL nafakaya hükmeder.
Yanlış 5: “Nafaka bir kez bağlanırsa değişmez.”
- Doğru: Nafaka, ekonomik koşullardaki değişimlere göre artırılabilir, azaltılabilir veya kaldırılabilir (Madde 176). Taraflar dava açarak nafakanın yeniden değerlendirilmesini isteyebilir.
- Örnek: Emre, eski eşi Nilay’a aylık 3.000 TL nafaka öder. Emre işini kaybedince mahkemeye başvurur. Hâkim, nafakayı 1.500 TL’ye düşürür.
3. Nafaka Hesaplama ve Ödeme Esasları
Nafaka miktarı, hâkimin takdir yetkisine dayanır ve şu unsurlar dikkate alınır:
- Tarafların gelir durumu ve yaşam standardı.
- Boşanmanın kusur oranı (ancak nafaka bağlanması için kusur şart değildir).
- Çocuğun yaşı, eğitimi ve ihtiyaçları (iştirak nafakası için).
- Enflasyon ve ekonomik koşullar.
4. Boşanma Sırasında Nafaka (Tedbir Nafakası)
Tedbir nafakası, boşanma davası açıldığında talep edilir ve dava süresince ödenir. Dava bitince sona erer, ancak yerine yoksulluk veya iştirak nafakası bağlanabilir.
5. Boşanma Sonrasında Nafaka
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma sonrası yoksulluğa düşecek tarafa bağlanır. Süresiz olması yaygın olsa da, süre sınırı konabilir.
- İştirak Nafakası: Çocuğun 18 yaşına kadar (eğitim devam ediyorsa daha uzun) ödenir.
- Kaldırılma Durumları: Nafaka alan taraf evlenirse, haysiyetsiz hayat sürerse veya yoksulluğu sona ererse nafaka kaldırılır (Madde 176).
7. Sonuç
Hukukumuzda nafaka, boşanma sürecinde ve sonrasında tarafların ekonomik dengesini sağlamayı amaçlar. Ancak “nafaka süresizdir”, “sadece kadınlar alır” gibi yanlış algılar, hukuki gerçeklerle örtüşmez. Hâkim, her davada tarafların durumunu titizlikle değerlendirir ve adil bir karar verir. Nafaka miktarları ve süreleri değişkenlik gösterebilir; bu nedenle boşanma sürecinde hukuki destek almak önemlidir.
Bu makale, genel bilgilendirme amaçlıdır. Özel durumlar için bir avukata danışılması önerilir. Detaylı bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.